Aktualisht, ka rreth 1.34 miliarde katolike te pagezuar ne mbare boten (sipas statistikave te dhena nga Selia e Shenjte) dhe rreth 220 milione anetare te pagezuar te Kishes Ortodokse Lindore (sipas BBC). Ne kete te fundit, Kisha Ortodokse Ruse eshte kisha me e madhe autoqefale (veteqeverisese), e cila perfshin mbi 112 milione anetare ne mbare boten, duke qene keshtu e dyta pas Kishes Katolike Romake, per nga numri i ndjekesve. Ne vitin 2021, Qendra Ruse e Kerkimit te Opinionit Publik (VCIOM) vleresoi se 66% e ruseve ishin te krishtere ortodokse.

Po cilat jane ndryshimet mes ketyre dy kishave?

1. Kreu i Kishes

Te krishteret ortodokse e konsiderojne Jezu Krishtin si kreun e kishes, ndersa Kisha Katolike Romake drejtohet nga Papa, i cili perdor titullin "Vikari i Krishtit". Kjo bazohet ne faktin se Apostulli Pjeter mori autoritet te plote dhe absolut mbi te gjithe Kishen nga Jezu Krishti. Me pas, Pjetri erdhi ne Rome dhe u be peshkopi i pare i Romes, me pas ia transferoi kete pushtet pasardhesve dhe dishepujve te tij - peshkopeve te Romes. Ky status i Papes eshte i misheruar ne konceptet e epersise papale (mbi te gjithe peshkopet e tjere dhe selite e tyre peshkopale) dhe pagabueshmerine papnore. Kisha ortodokse, perkundrazi, i konsideron te gjithe peshkopet dhe kryepeshkopet thjesht te vdekshem qe thirren dhe shugurohen per te kryer sherbime fetare.

2. Beqaria per prifterinjte

Ne Kishen Katolike Romake, prifterinjte dhe peshkopet duhet te respektojne beqarine para dhe pas shugurimit, ndersa dhjaket duhet ta respektojne ate vetem pas shugurimit. Ne Kishen Ortodokse Ruse, dhjaket dhe prifterinjte duhet te respektojne beqarine vetem pas shugurimit, qe do te thote se ata mund te martohen.

Megjithate, nese grate e tyre i vdesin para, dhjaket dhe prifterinjte ortodokse nuk lejohen te rimartohen. Gjithashtu ne Kishen Ortodokse, peshkopet duhet te jene murgj dhe ata, sidoqofte, duhet te jene beqar para dhe pas shugurimit te tyre.

3. Prifterinjte ortodokse mbajne mjeker

Tradicionalisht, prifterinjte ortodokse mbajne mjeker, sepse "Prifterinjte nuk duhet te rruajne koken, te rruajne skajet e mjekres ose te presin trupin", sipas Levitikut, 21:5. Gjithashtu, Jezu Krishti paraqitet kudo me floke dhe mjeker te gjate dhe te gjithe mbreterit dhe profetet biblike mbanin mjeker. Megjithate, prifterinjte katolike nuk mbajne mjeker, sepse selia papale ndodhet ne Rome me kulturen e saj me shume perendimore.

4. Shenja e kryqit

Ne vitin 1570, Papa Piu V percaktoi se besimtaret katolike duhet te kryejne shenjen e kryqit "nga koka ne gjoks dhe nga supi i majte ne te djathte". Gjithashtu, shenja kryhet me te pese gishtat e dores se djathte te bashkuar – qe simbolizon pese stigmat e Jezu Krishtit: dy ne duar, dy ne kembe dhe i pesti nga Heshta e Shenjte.

Te krishteret ortodokse ruse kryejne shenjen e kryqit me tre gishta (gishti i madh, treguesi dhe mesi) te vendosur se bashku per te simbolizuar Trinine e Shenjte dhe dy gishta te tjere te shtypur ne pellembe per te simbolizuar natyren e dyfishte (njerezore dhe hyjnore) te Jezusit. Gjithashtu, shenja ortodokse e kryqit kryhet nga supi i djathte ne te majte.

5. Kungimi i Shenjte

Ne traditen ortodokse, Kungimi i Shenjte u jepet foshnjave qe nga momenti i pagezimit. Kjo bazohet te Mateu 19:14: «Jezusi tha: ‘Lerini femijet e vegjel te vijne tek une dhe mos i pengoni, sepse te tilleve u perket mbreteria e qiejve’. Qe ne foshnjeri dhe rreth moshes shtate vjec, ata mund te marrin kungimin sa here te duan dhe pa rrefim, sepse besohet se deri ne nje moshe te caktuar, foshnjat nuk mbajne pergjegjesi te plote per mendimet dhe veprimet e tyre, por megjithate duhet te marrin Kungimi. Femijet sillen per rrefim ne kishat ortodokse pas moshes 7-8 vjec.

Ne Kishen Katolike Romake, kungimi i pare i shenjte i nje femije kryhet zakonisht ne moshen 8-9 vjec. Katoliket besojne se femija nuk eshte ne gjendje te kuptoje domethenien e Sakramentit me heret, nuk mund te dalloje buken e thjeshte nga buka eukaristike, nuk mund te kuptoje dhe shpjegoje ndryshimin midis ushqimit dhe Kungimit dhe, per rrjedhoje, nuk mund te rrefeje plotesisht.

6. Buka eukaristike

Ne katolicizmin romak, te ashtuquajturat "azime", buke pa maja, perdoret si buke eukaristike ne Kungimin e Shenjte. Eksodi, 12-15:20 thote: «Mos hani asgje te bere me maja. Kudo qe te jetoni, duhet te hani buke pa maja.”

Ne Kishen Ortodokse Ruse, buka e bere me maja ofrohet gjate Liturgjise Hyjnore (Eukaristise), e cila bazohet ne Levitiku 7:13: "Se bashku me flijimin e tyre te falenderimit, ata duhet te paraqesin nje blatim me buke te trasha te bera me Maja." Fjala greke per kete buke, prosforon, do te thote "ofrim".

7. Brendesi te ndryshme te kishave aktuale

Ju mund te dalloni menjehere nese jeni ne nje kishe katolike apo ortodokse vetem nga stolat. Ne traditen katolike, gjunjezimi i zgjatur eshte nje pjese e zakonshme e lutjes, ndersa ne traditen ortodokse, harqet ne toke behen shpesh gjate sherbimit. Per shkak te kesaj, ne tempujt katolike shfaqen stola me rafte per gjunjezim, ndersa ne kishat ortodokse - korridori eshte gjithmone i lire.