Si ne Krishterim ashtu edhe ne Islam, Jezusi, i njohur si Isa ne arabisht, mban nje pozicion unik dhe te nderuar. Megjithate, ndersa te krishteret e shohin Jezusin si Birin e Zotit dhe figuren qendrore ne Dhiaten e Re, muslimanet e shohin ate si nje nga profetet me te medhenj, te ngarkuar me dergimin e nje mesazhi per njerezit e kohes se tij - detyre karakteristike dhe e zakonshme per nje profet. Dhe nje nga dallimet me te habitshme teologjike midis ketyre dy besimeve, sillet rreth Ungjillit, vecanerisht ceshtjes se autenticitetit dhe transmetimit te tij, por dhe rreth origjines, historise, e gjithcka tjeter qe ka te beje me te.

Ungjilli sipas Islamit: Cfare eshte ai?

Myslimanet besojne se Isas (Jezusit) i eshte dhene me te vertete nje zbulese hyjnore, e cilesuar si Inxhili (Ungjilli). Ky Inxhil ishte pjese e vazhdimesise me te madhe te shpalljes se Zotit per njerezimin, njelloj si Tevrati (Teurati) qe i eshte dhene Musas (Moisiut) dhe Zaburi (Psalmet) qe i jane dhene Davudit (Davidit). Ne kuptimin islam, Inxhili ishte nje mesazh udherrefyes dhe drite, qe synonte t'i afronte njerezit me Zotin.

Megjithate, Inxhili sic ekziston ne teologjine islame nuk barazohet me kater Ungjijte qe gjenden ne Dhiaten e Re te Krishtere (Mateu, Marku, Luka dhe Gjoni). Ne vend te kesaj, muslimanet besojne se Inxhili origjinal, i shpallur drejtperdrejt Jezusit nga Zoti, me pas u ndryshua ose humbi me kalimin e kohes dhe ajo qe mbetet ne Biblen e krishtere nuk eshte mesazhi origjinal dhe i paster.

Pse Muslimanet besojne se Ungjilli u ndryshua?

Besimi se Ungjilli u ndryshua rrjedh nga vete Kurani, ku Zoti kritikon grupe te caktuara per shtremberimin ose keqinterpretimin e shpalljeve te meparshme. Myslimanet tregojne per vargje si Surja Al-Maide 5:13, e cila thote:

"Por per shkak te shkeljes se beselidhjes se tyre, Ne i mallkuam ata dhe ua ngurtesuam zemrat. Ata i shtremberojne fjalet nga perdorimi i tyre [i sakte]..."

Ndersa ky varg u referohet hebrenjve ne kontekst, shume studiues islame e shtrijne kete paralajmerim edhe ne tekstet e krishtera, duke sugjeruar se Ungjilli, ne formen e tij te paster, nuk ekziston me sic ekzistonte ne kohen e Jezusit. Argumenti eshte se gjate shekujve, duart e njeriut kane shtuar, fshire ose ndryshuar aspekte te mesazhit origjinal, duke cuar keshtu ne besimin se ajo qe te krishteret sot e konsiderojne Ungjillin nuk eshte krejtesisht hyjnore ne origjine.

A iu dha Jezusit Ungjilli nga Parajsa?

Ne teologjine islame, pergjigja eshte po. Sipas saj, Jezusit iu dha nje shkrim i shpallur hyjnor i njohur si Inxhili, pra, Ungjilli. Ashtu si Kurani iu shpall Muhamedit, Inxhili iu shpall drejtperdrejt Jezusit nga Zoti. Ketu koncepti ndryshon ashper nga mendimi i krishtere. Ndersa te krishteret i shohin kater Ungjijte ne Dhiaten e Re si biografi te Jezusit te frymezuara hyjnisht, muslimanet besojne se Inxhili origjinal ishte nje liber i vecante, i unifikuar, i ngjashem ne strukture me Kuranin, por qe ose humbi ose u transformua me kalimin e kohes.

Eshte e rendesishme te theksohet se muslimanet nuk i refuzojne te gjitha mesimet qe gjenden ne Dhiaten e Re. Ata besojne se disa nga fjalet e verteta te Jezusit mbeten te ruajtura ne Ungjij, por qe vete librat nuk jane me nje pasqyrim i paster dhe i pakorruptuar i zbuleses origjinale te Perendise.

Por kush ishin Mateu, Marku, Luka dhe Gjoni?

Nga kendveshtrimi mysliman, Mateu, Marku, Lluka dhe Gjoni, shihen si autore te Ungjijve ne Biblen e Krishtere, por ata nuk shihen si profete ose marres te drejtperdrejte te zbuleses hyjnore. Ne vend te kesaj, muslimanet besojne se keta burra kane shkruar per jeten dhe sherbesen e Jezusit, por se rrefimet e tyre jane krijime njerezore, te shkruara vite pas vdekjes se Jezusit dhe potencialisht subjekt i gabimeve ose ndryshimeve.

Ndryshe nga kendveshtrimi i krishtere, i cili i konsideron keta kater si ungjilltare te frymezuar hyjnisht, dhe te cilet e percollen mesazhin e Krishtit me besnikeri, teologjia islame mendon se shkrimet e tyre permbajne njohuri te vlefshme historike, por nuk mund te barazohen me *Inxhilin* origjinal.

Pikepamjet katolike dhe myslimane

Ne traditen katolike, Ungjijte e Mateut, Markut, Llukes dhe Gjonit jane Fjala e frymezuar e Perendise, qe tregojne jeten, mesimet, vdekjen dhe ringjalljen e Jezu Krishtit. Katoliket besojne se keto tekste jane te besueshme dhe te shenjta, pjese e zbuleses se plote te Zotit nepermjet Jezusit.

Per muslimanet, Jezusi eshte gjithashtu i nderuar, por fokusi eshte ne profetesine e tij dhe mesazhin, pra ne Inxhilin qe Zoti ia besoi atij. Ata besojne ne lindjen e tij te virgjer, mrekullite dhe kthimin eventual te tij, por nuk e shohin ate si hyjnor dhe as nuk e pranojne kryqezimin ashtu sic paraqitet ne besimin e krishtere. Koncepti i Ungjillit ne Islam pasqyron besimin e tyre se Jezusi solli nje mesazh direkt nga Zoti, por se ky mesazh u ndryshua pas largimit te tij.