Pyetja se pse Jezusi nuk erdhi me heret per te shpetuar mbare njerezimin por erdhi ne nje kohe (vit) te caktuar, eshte nje ceshtje komplekse teologjike qe eshte hulumtuar nga shume studiues te krishtere. Ndersa nuk ka nje pergjigje perfundimtare, disa tema kryesore dhe kendveshtrime teologjike mund te ndihmojne ne sigurimin e nje pasqyre se pse Jezusi erdhi ne kohen e caktuar qe ai erdhi. Ketu jane disa ide kryesore:

Koha dhe Plani i Zotit (Providenca Hyjnore)

Nga nje kendveshtrim i krishtere, plani i Perendise shpesh shihet si i shpalosur ne plotesine e kohes sipas urtesise se Tij hyjnore. Bibla thekson se Perendia punon sipas kohes se Tij te persosur, jo sipas pritshmerive njerezore:

Galatasve 4:4 thote: "Por kur erdhi koha e plote, Perendia dergoi Birin e tij, te lindur nga gruaja, te lindur nen ligj."

Kjo sugjeron se Zoti kishte ne vend nje plan specifik dhe te qellimshem dhe Jezusi erdhi pikerisht ne momentin e duhur ne histori per ta permbushur ate. Kjo nenkupton se kushtet ishin te pershtatshme per ardhjen e Jezusit, si ne aspektin e faktoreve kulturore, shpirterore dhe historike.

Isaia 55:8-9 flet gjithashtu per kete: “Sepse mendimet e mia nuk jane mendimet tuaja, as rruget tuaja nuk jane rruget e mia, thote Zoti. Sepse ashtu si qiejt jane me te larte se toka, keshtu rruget e mia jane me te larta se rruget tuaja dhe mendimet e mia se mendimet tuaja.”

Ky pasazh u kujton te krishtereve se te kuptuarit dhe koha e Perendise jane pertej te kuptuarit njerezor dhe ajo qe mund te duket si nje vonese ose mundesi e humbur nga nje kendveshtrim njerezor eshte pjese e nje plani me te madh hyjnor.

Pergatitja Permes Historise (Roli i Ligjit dhe Profeteve)

Shume teologe besojne se Zoti kaloi shekuj duke pergatitur boten per ardhjen e Krishtit, duke perdorur historine e Izraelit per te hedhur themelet:

Ligji dhe Profetet:

Perendia i dha Ligjin Izraelit (nepermjet Moisiut) dhe dergoi profete per t'i udhehequr ata. Dhiata e Vjeter tregon zhvillimin e beselidhjes se Perendise me njerezimin dhe paralajmeron ardhjen e Mesise. Vete Jezusi deklaroi se ai erdhi per te permbushur Ligjin dhe Profetet (Mateu 5:17). Historia e gjate e popullit hebre ishte nje pergatitje e nevojshme per ardhjen e Mesise, pasi ajo demonstroi nevojen e njerezimit per shpetim, duke vendosur skenen per vepren shelbuese te Jezusit.

Tipologjia ne Dhiaten e Vjeter:

Teologjia e krishtere shpesh i sheh shume figura dhe ngjarje te Dhiates se Vjeter si "lloje" ose "parathenie" te Krishtit. Per shembull, sistemi i flijimeve ne Dhiaten e Vjeter parashikonte Jezusin si sakrificen perfundimtare per mekatin. Historia e gjate qe con deri te Krishti shihet si e nevojshme per te zbuluar plotesisht thellesine e planit te Perendise per shpetimin.

Pax Romana dhe Perhapja e Ungjillit

Koha historike e lindjes se Jezusit gjate Perandorise Romake mund te kete qene gjithashtu vendimtare per perhapjen e shpejte te krishterimit. Jezusi erdhi ne nje kohe paqeje dhe stabiliteti relative te njohur si *Pax Romana* (Paqja Romake), e cila lejoi kishen e hershme te perhapte mesazhin e Ungjillit ne menyre me efektive:

Infrastruktura Romake:

Perandoria Romake kishte krijuar nje rrjet te gjere rrugesh dhe rrugesh tregtare, duke e bere relativisht te lehte udhetimin neper boten mesdhetare. Kjo lehtesoi perhapjen e shpejte te mesazhit te krishtere nga apostujt e hershem si Pali.

Gjuhe e perbashket:

Greqishtja flitej gjeresisht ne te gjithe Perandorine Romake, duke e bere me te lehte komunikimin. Dhiata e Re u shkrua ne greqisht dhe kjo gjuhe e perbashket lejoi qe mesazhi i Jezusit te perhapej shpejt dhe te kuptohej nga grupe te ndryshme njerezish.

Diaspora hebreje:

Hebrenjte ishin perhapur ne te gjithe Perandorine Romake, duke formuar komunitete ne qytetet e medha. Mesazhi i hershem i krishtere u predikua fillimisht ne sinagogat hebraike dhe keto komunitete siguruan nje pikenisje per perhapjen e Ungjillit.

Gatishmeria e njerezimit

Disa teologe argumentojne se njerezimit i duhej kohe per te kuptuar plotesisht paaftesine e tij per te shpetuar veten, pavaresisht ligjeve fetare, profeteve dhe perpjekjeve te ndryshme per reforma morale dhe shpirterore. Ligji dhe historia njerezore theksuan natyren e rene te njerezimit dhe nevojen per nje shpetimtar:

Romakeve 5:6 thote: "Sepse kur ishim ende te dobet, Krishti vdiq ne kohen e duhur per te paudhet."

Kjo sugjeron se njerezimi ishte "i dobet" dhe kishte nevoje per nje shpetimtar dhe se koha e vdekjes se Krishtit ishte e persosur ne kuptimin qe adresonte nevojen me te thelle te njerezimit.

Historia e gjate e mekatit, deshtimit dhe perpjekjeve njerezore ndihmuan ne argumentimin e nevojes per nderhyrje hyjnore. Ne kete kuptim, vonesa ne ardhjen e Krishtit lejoi nje kuptim me te thelle te nevojes njerezore dhe peshes se mekatit.

Puna Shpetimtare e Krishtit kapercen Kohen

Ndersa Jezusi erdhi ne nje pike te caktuar te historise, te krishteret besojne se vepra e tij shelbuese vlen per te gjithe njerezimin – te shkuaren, te tashmen dhe te ardhmen. Sakrifica e tij ne kryq e kapercen kohen:

Zbulesa 13:8 i referohet Jezusit si "Qengji i therur qe nga themelimi i botes".

Kjo do te thote se sakrifica e Krishtit ishte pjese e planit te perjetshem te Perendise qe ne fillim. Edhe pse vdekja dhe ringjallja e Jezusit ndodhen ne nje pike specifike te historise, efektet e saj zbatohen ne menyre universale per te gjithe ata qe jetuan para dhe pas ardhjes se tij.

1 Pjetrit 3:18-20 flet per Jezusin duke u predikuar "shpirtrave ne burg" qe kishin jetuar ne kohen e Noeut. Ky pasazh interpretohet nga disa per te sugjeruar se vepra shelbuese e Krishtit shtrihej tek ata qe jetuan perpara misherimit te tij.

Keshtu, efektet e vepres shpetuese te Jezusit nuk kufizohen vetem tek ata qe jetuan pas sherbimit te tij tokesor; sipas teologjise se krishtere, shelbimi i tij eshte i disponueshem per te gjithe ata qe kane jetuar dhe do te jetojne ndonjehere.

Vullneti i Lire dhe Revelacioni Progresiv

Disa teologe propozojne qe plani i Zotit u shpalos ne menyre progresive ne pergjigje te vullnetit te lire te njerezimit. Revelacioni i ngadalshem e i shpalosur i Perendise – qe nga krijimi, te thirrja e Izraelit, te dhenia e Ligjit, te profetet dhe me ne fund te Krishti – e lejoi njerezimin te kuptonte gradualisht natyren e Perendise, mekatin dhe shpetimin.

Pergjegjesia njerezore:

Perendia mund te kete lejuar qe historia te luhet ne ate menyre qe njerezit te kene lirine per ta zgjedhur ose refuzuar Ate. Vonesa ne ardhjen e Jezusit mund te shihet si duke u dhene njerezve kohe per te kuptuar kufizimet e tyre dhe nevojen per nje shpetimtar, ne vend qe t'i detyroje ata te besojne.

Zbulesa Progresive :

Zbulimi i Zotit per veten e tij, nga Dhiata e Vjeter ne Dhiaten e Re, ishte gradual dhe progresiv. Ardhja e Jezusit perfaqeson kulmin e asaj zbulese, nje permbushje e shekujve te profecise dhe nderhyrjes hyjnore.

Misteri teologjik

Se fundi, koha e ardhjes se Jezusit eshte ne fund te fundit nje mister teologjik i rrenjosur ne vullnetin e Zotit. Ndersa te krishteret mund te arsyetojne per faktoret qe e rrethojne ardhjen e tij, arsyeja perfundimtare eshte e njohur plotesisht vetem per Zotin:

Ligji i perterire 29:29 thote: "Gjerat e fshehta i perkasin Zotit, Perendise tone, por gjerat qe zbulohen jane tonat dhe te femijeve tane pergjithmone, qe te zbatojme te gjitha fjalet e ketij ligji".

Ky varg u kujton besimtareve se disa aspekte te planit te Zotit mbeten te fshehura, por ata jane thirrur te besojne ne urtesine e Tij.

---

Si perfundim, kuptojme se Jezusi erdhi ne kohen e duhur sipas planit te Zotit, i cili ishte pergatitur me perpikeri gjate historise se Izraelit dhe botes. Ndersa mund te duket se Jezusi mund te kishte ardhur me heret, plotesia e kohes perfshinte nje kombinim faktoresh shpirterore, historike dhe kulturore qe e bene me te efektshme ardhjen e tij dhe perhapjen e Ungjillit. Vepra e tij shpenguese, sipas besimit te krishtere, kapercen kohen dhe vlen per te gjithe njerezit, te kaluaren, te tashmen dhe te ardhmen. Ne fund te fundit, arsyet per kohen e Zotit mund te mbeten nje mister, por ato jane pjese e nje plani hyjnor qe besohet te jete i persosur ne urtesine e tij.