Triniteti; Referenca Biblike
postuar me 30 Shtator 2024 ne "Triniteti, Katekizmi & Doktrina"
Ndersa doktrina e Trinitetit zbulohet plotesisht ne Dhiaten e Re, ka disa pasazhe ne Dhiaten e Vjeter qe te krishteret besojne se ofrojne sugjerime ose aludime per natyren trinike te Perendise. Keto vargje, kur shihen nga thjerreza e zbuleses se Dhiates se Re, sugjerojne nje shumesi brenda Hyjnise.
Ketu jane disa referenca kryesore te Dhiates se Vjeter:
Zanafilla 1:26 - Zoti flet ne shumes
"Atehere Perendia tha: "Ta bejme njeriun sipas shembelltyres sone, sipas ngjashmerise sone".
Ne kete varg, Zoti perdor gjuhen e shumesit: "Ta bejme njeriun sipas shembelltyres sone". Kjo eshte interpretuar nga disa te krishtere si nje pasqyrim i marredhenies se brendshme brenda Hyjnise. Ndersa disa argumentojne se kjo eshte nje reference per nje oborr ose engjej qiellore, tradita e krishtere shpesh e sheh kete si nje tregues te hershem te natyres trinike te Perendise.
Zanafilla 3:22 - Shumesia ne natyren e Zotit
"Atehere Zoti Perendi tha: "Ja, njeriu eshte bere si njeri prej nesh, duke njohur te miren dhe te keqen".
Edhe nje here, Perendia i referohet vetvetes ne shumes, i cili, kur merret parasysh krahas Dhiates se Re, shihet nga shume njerez se tregon drejt Trinise. Ai sugjeron nje shumesi ne Zot, ne perputhje me kuptimin e mevonshem te Atit, Birit dhe Frymes se Shenjte.
Zanafilla 18:1-2 - Tre Vizitoret e Abrahamit
"Dhe Zoti iu shfaq prane lisave te Mamres, ndersa ishte ulur ne hyrje te cadres se tij ne vapen e dites. Ai ngriti syte dhe shikoi, dhe ja, tre burra ishin duke qendruar perpara tij. "
Ne kete pasazh, Abrahami vizitohet nga tre figura qe se bashku i referohen si "Zoti". Ndersa kjo ngjarje interpretohet shpesh si nje vizite engjellore, disa teologe te krishtere e shohin kete si nje perfaqesim simbolik te Trinise, vecanerisht sepse te tre figurat lidhen me nje prani hyjnore.
Ligji i perterire 6:4 - Shema
"Degjo, o Izrael: Zoti, Perendia yne, Zoti eshte nje".
Shema thekson njeshmerine e Zotit, e cila eshte themelore per besimin hebre dhe te krishtere. Te krishteret nuk shohin asnje kontradikte midis kesaj deklarate te njeshmerise se Zotit dhe Trinitetit, pasi Triniteti meson se ekziston nje Zot ne tre Persona, te bashkuar ne thelb. Shumesia brenda unitetit eshte nje aspekt kyc i doktrines trinitare.
Isaia 6:8 – Zoti flet ne shumes
"Dhe degjova zerin e Zotit qe thoshte: "Ke te dergoj dhe kush do te shkoje per ne?" Pastaj thashe: "Ja ku jam! Me dergoni".
Ne kete pasazh, Zoti i referohet Vetes si ne njejes ("Une") dhe ne shumes ("ne"). Referenca ne shumes per Zotin shihet si nje tjeter tregues delikat i pluralitetit brenda te njejtit Zot, nje koncept qe me vone shprehet plotesisht ne Trinitet.
Isaia 48:16 – Nje sugjerim i tre personave
"Afrohuni prane meje, degjoni kete: qe nga fillimi nuk kam folur ne fshehtesi, qe nga koha kur isha atje. Dhe tani Zoti Perendi me dergoi mua dhe Frymen e tij".
Ky varg perfshin nje reference per "Zoti Perendi", "une" (interpretuar si Mesia, Jezusi) dhe "Shpirti i tij". Disa te krishtere e interpretojne kete si nje aludim per tre Personat e Trinise: Atin, Birin dhe Frymen e Shenjte, duke punuar se bashku ne misionin e Zotit.
Isaia 63:10-11 – Fryma e Zotit
"Por ata u rebeluan dhe e hidheruan Frymen e tij te Shenjte; prandaj ai u be armik i tyre dhe luftoi kunder tyre. Pastaj iu kujtua ditet e lashta te Moisiut dhe popullit te tij. Ku eshte ai qe i nxori nga deti me barinjte e kopese se tij, ku eshte ai qe ka vene ne mes tyre Shpirtin e tij te Shenjte?"
Ketu, Fryma e Shenjte permendet si e dallueshme nga Zoti, duke sugjeruar natyren hyjnore te Shpirtit. Kjo reference ndaj Frymes se Shenjte si nje Person i vecante kontribuon ne kuptimin e krishtere te Trinise ne Dhiaten e Vjeter.
Psalmi 2:7 – Marredhenia Ate-Biri
"Une do te tregoj per dekretin: Zoti me tha: "Ti je Biri im; sot te kam lindur".
Ky pasazh interpretohet shpesh si nje profeci mesianike dhe, ne Dhiaten e Re, zbatohet per Jezusin (shih Hebrenjve 1:5). Te krishteret e shohin kete si nje reference per marredhenien unike midis Perendise Ate dhe Perendise Bir, duke lene te kuptohet per marredhenien e Trinise Ate-Biri.
Psalmi 110:1 – Zoti dhe Zoti im
"Zoti i thote Zotit tim: "Ulu ne te djathten time, derisa t'i bej armiqte e tu stol te kembeve te tua".
Ne kete varg, Davidi u referohet dy "Zoterinjve" te dallueshem. Jezusi e zbaton kete varg per veten e tij ne Dhiaten e Re (Mateu 22:44), duke e interpretuar ate si nje reference per marredhenien midis Perendise Ate dhe Perendise Bir.
Proverbat 30:4 – Biri i Perendise
"Kush eshte ngjitur ne qiell dhe ka zbritur? Kush e ka mbledhur eren ne grushta? Kush i ka mbeshtjelle ujerat me nje rrobe? Kush i ka vendosur te gjitha skajet e tokes? Cili eshte emri i tij dhe cili eshte djali i tij? Emri me siguri e dini!"
Ky ajet shtron nje pyetje retorike rreth Krijuesit dhe Biri i Tij. Te krishteret e shohin kete si nje aludim per marredhenien hyjnore Ate-Bir brenda Trinise, e cila zbulohet plotesisht ne Dhiaten e Re.
Permbledhje
Ndersa doktrina e Trinitetit nuk mesohet ne menyre eksplicite ne Dhiaten e Vjeter, keto vargje ofrojne sugjerime dhe te dhena qe, kur shihen permes drites se zbuleses se Dhiates se Re, tregojne per natyren trinike te Perendise. Kuptimi i plote i Trinise erdhi nepermjet zbuleses se Jezu Krishtit dhe derdhjes se Frymes se Shenjte, por Dhiata e Vjeter permban keto pamje te identitetit triuni te Perendise.
Ketu jane disa referenca kryesore te Dhiates se Vjeter:
Zanafilla 1:26 - Zoti flet ne shumes
"Atehere Perendia tha: "Ta bejme njeriun sipas shembelltyres sone, sipas ngjashmerise sone".
Ne kete varg, Zoti perdor gjuhen e shumesit: "Ta bejme njeriun sipas shembelltyres sone". Kjo eshte interpretuar nga disa te krishtere si nje pasqyrim i marredhenies se brendshme brenda Hyjnise. Ndersa disa argumentojne se kjo eshte nje reference per nje oborr ose engjej qiellore, tradita e krishtere shpesh e sheh kete si nje tregues te hershem te natyres trinike te Perendise.
Zanafilla 3:22 - Shumesia ne natyren e Zotit
"Atehere Zoti Perendi tha: "Ja, njeriu eshte bere si njeri prej nesh, duke njohur te miren dhe te keqen".
Edhe nje here, Perendia i referohet vetvetes ne shumes, i cili, kur merret parasysh krahas Dhiates se Re, shihet nga shume njerez se tregon drejt Trinise. Ai sugjeron nje shumesi ne Zot, ne perputhje me kuptimin e mevonshem te Atit, Birit dhe Frymes se Shenjte.
Zanafilla 18:1-2 - Tre Vizitoret e Abrahamit
"Dhe Zoti iu shfaq prane lisave te Mamres, ndersa ishte ulur ne hyrje te cadres se tij ne vapen e dites. Ai ngriti syte dhe shikoi, dhe ja, tre burra ishin duke qendruar perpara tij. "
Ne kete pasazh, Abrahami vizitohet nga tre figura qe se bashku i referohen si "Zoti". Ndersa kjo ngjarje interpretohet shpesh si nje vizite engjellore, disa teologe te krishtere e shohin kete si nje perfaqesim simbolik te Trinise, vecanerisht sepse te tre figurat lidhen me nje prani hyjnore.
Ligji i perterire 6:4 - Shema
"Degjo, o Izrael: Zoti, Perendia yne, Zoti eshte nje".
Shema thekson njeshmerine e Zotit, e cila eshte themelore per besimin hebre dhe te krishtere. Te krishteret nuk shohin asnje kontradikte midis kesaj deklarate te njeshmerise se Zotit dhe Trinitetit, pasi Triniteti meson se ekziston nje Zot ne tre Persona, te bashkuar ne thelb. Shumesia brenda unitetit eshte nje aspekt kyc i doktrines trinitare.
Isaia 6:8 – Zoti flet ne shumes
"Dhe degjova zerin e Zotit qe thoshte: "Ke te dergoj dhe kush do te shkoje per ne?" Pastaj thashe: "Ja ku jam! Me dergoni".
Ne kete pasazh, Zoti i referohet Vetes si ne njejes ("Une") dhe ne shumes ("ne"). Referenca ne shumes per Zotin shihet si nje tjeter tregues delikat i pluralitetit brenda te njejtit Zot, nje koncept qe me vone shprehet plotesisht ne Trinitet.
Isaia 48:16 – Nje sugjerim i tre personave
"Afrohuni prane meje, degjoni kete: qe nga fillimi nuk kam folur ne fshehtesi, qe nga koha kur isha atje. Dhe tani Zoti Perendi me dergoi mua dhe Frymen e tij".
Ky varg perfshin nje reference per "Zoti Perendi", "une" (interpretuar si Mesia, Jezusi) dhe "Shpirti i tij". Disa te krishtere e interpretojne kete si nje aludim per tre Personat e Trinise: Atin, Birin dhe Frymen e Shenjte, duke punuar se bashku ne misionin e Zotit.
Isaia 63:10-11 – Fryma e Zotit
"Por ata u rebeluan dhe e hidheruan Frymen e tij te Shenjte; prandaj ai u be armik i tyre dhe luftoi kunder tyre. Pastaj iu kujtua ditet e lashta te Moisiut dhe popullit te tij. Ku eshte ai qe i nxori nga deti me barinjte e kopese se tij, ku eshte ai qe ka vene ne mes tyre Shpirtin e tij te Shenjte?"
Ketu, Fryma e Shenjte permendet si e dallueshme nga Zoti, duke sugjeruar natyren hyjnore te Shpirtit. Kjo reference ndaj Frymes se Shenjte si nje Person i vecante kontribuon ne kuptimin e krishtere te Trinise ne Dhiaten e Vjeter.
Psalmi 2:7 – Marredhenia Ate-Biri
"Une do te tregoj per dekretin: Zoti me tha: "Ti je Biri im; sot te kam lindur".
Ky pasazh interpretohet shpesh si nje profeci mesianike dhe, ne Dhiaten e Re, zbatohet per Jezusin (shih Hebrenjve 1:5). Te krishteret e shohin kete si nje reference per marredhenien unike midis Perendise Ate dhe Perendise Bir, duke lene te kuptohet per marredhenien e Trinise Ate-Biri.
Psalmi 110:1 – Zoti dhe Zoti im
"Zoti i thote Zotit tim: "Ulu ne te djathten time, derisa t'i bej armiqte e tu stol te kembeve te tua".
Ne kete varg, Davidi u referohet dy "Zoterinjve" te dallueshem. Jezusi e zbaton kete varg per veten e tij ne Dhiaten e Re (Mateu 22:44), duke e interpretuar ate si nje reference per marredhenien midis Perendise Ate dhe Perendise Bir.
Proverbat 30:4 – Biri i Perendise
"Kush eshte ngjitur ne qiell dhe ka zbritur? Kush e ka mbledhur eren ne grushta? Kush i ka mbeshtjelle ujerat me nje rrobe? Kush i ka vendosur te gjitha skajet e tokes? Cili eshte emri i tij dhe cili eshte djali i tij? Emri me siguri e dini!"
Ky ajet shtron nje pyetje retorike rreth Krijuesit dhe Biri i Tij. Te krishteret e shohin kete si nje aludim per marredhenien hyjnore Ate-Bir brenda Trinise, e cila zbulohet plotesisht ne Dhiaten e Re.
Permbledhje
Ndersa doktrina e Trinitetit nuk mesohet ne menyre eksplicite ne Dhiaten e Vjeter, keto vargje ofrojne sugjerime dhe te dhena qe, kur shihen permes drites se zbuleses se Dhiates se Re, tregojne per natyren trinike te Perendise. Kuptimi i plote i Trinise erdhi nepermjet zbuleses se Jezu Krishtit dhe derdhjes se Frymes se Shenjte, por Dhiata e Vjeter permban keto pamje te identitetit triuni te Perendise.